خصوصيات خا نه هاي قديم ي

از جمله
خصوصيات
خانه هاي
قديمي در
اصفهان و
بيشتر شهرها
مساحت زياد
آن است. سبك
معماري آنها
نيز به اين
صورت است كه
از دو قسمت
اندروني و
بيروني بوده
است. اين خانه
ها از قسمت
هاي ذيل
تشكيل مي شده
اند: 1. سكو 2-
سردر ورودي 3-
در ورودي 4-
هشتي 5- دالان 6-
ايوان ها 7-
حياط و
اتاقهاي
اطراف آن 8-
حوض 9.
آشپزخانه
10.سرويس ها
سكو: محلي در
دو سوي در
ورودي ، براي
استراحت در
هنگام
انتظار،
براي ورود يا
گفت و گو با
همسايه ها
سر در ورودي :‌
هلال تزئيني
روي در و تنها
قسمت خارج از
خانه كه اغلب
كاشي كاري
دارد و
معمولاّ
طوري ساخته
مي شد كه در
زمستانها
مانع از ريزش
برف و باران
بود و در
تابستانها
نيز مانعي
براي تابش
مستقيم
آفتاب به
شمار مي رفت.
در بالاي
سردر آياتي
از قرآن كريم
يا عبارات
مذهبي نوشته
مي شد تا
هنگام ورود و
خروج از زير
آيات قرآني
يا روايات و
عبارات ديني
عبور كنند.
در ورودي : در
بيشتر خانه
هاي سنتي ،
درهاي ورودي
دو لنگه و
چوبي هستند و
هر لنگه كوبه
اي نيز دارد .
زن ها حلقه اي
كه صداي زيري
داشت ، به صدا
در مي آوردند
و مردها كوبه
ي چكشي شكل را
كه صداي بمي
داشت .
هشتي :
بلافاصله پس
از ورودي به
فضاي هشتي مي
رسيم. اغلب به
شكل هشت ضلعي
يا نيمه هشت
ضلعي و يا
بيشتر مواقع
چهار گوش است.
هشتي داراي
سقفي كوتاه و
يك منفذ كوچك
نور در سقف
گنبدي شكل ان
است و عموماّ
سكوهائي
براي نشستن
در آن طراحي
شده است. هشتي
براي انشعاب
قسمت هاي
مختلف خانه و
گاه براي
دسترسي به
چند خانه
ساخته مي شد.
در خانه هاي
بزرگ ،
اندروني و
اقامتگاه
هاي
خدمتكاران
نيز به هشتي
راه داشتند و
اغلب براي
جدا سازي
آقايان و
خانم ها دو
قسمتي ساخته
مي شد.
دالان (راهرو)
: د الان
راهروي
باريكي بود
كه با پيچ و خم
وارد شونده
را از هشتي به
حياط خانه
هدايت مي كرد.
پيچ و خم
دالان براي
رعايت حريم
خصوصي خانه
بود تا عابر
نتواند
سريعاً
فعاليت هاي
جاري در حياط
را متوجه شود..
حياط : حياط در
خانه هاي
قديمي مركز و
قلب ساختمان
بود. ، حياط
مركزي همراه
با ايوان در
هر سمت ،
ويژگي بود كه
از گذشته هاي
دور در
معماري
ايراني حضور
داشت ؛ البته
اين امكان
وجود داشت كه
حياط از نظر
هندسي مركز
خانه نباشد
اما از نظر
زندگي و
انجام
فعاليت ها و
ايجاد
ارتباط بين
قسمت هاي
مختلف خانه،
تعبيه ديد و
ساير مسائل
مركز خانه
محسوب مي شد.
حياط محلي
براي
برگزاري
مراسم مختلف
نظير مراسم
مذهبي ،
عروسي و تجمع
اقوام بود.
معمولاً
چهار گوش بود.
ابعاد حيات
را تعداد و
عملكرد
فضاهاي
اطراف ان
تعيين مي
كنند. هر حياط
معمولاً يك
حوض و چند
باغچه دارد
كه بسته به
شرايط مختلف
محلي نظير آب
و هوا و عوامل
فرهنگي
اشكال
متفاوتي مي
يابد. سازمان
دهي فضاهاي
محصور حياط
به گونه اي
بود كه با
تغييرات
فصلي و
كاركردها ي
مختلف اتاق
هاي مجاور
متناسب باشد.
حوض و باغچه :
در حياط سازي
خانه هاي
قديمي حوض و
باغچه
معتبرترين
عناصر حياط
سازي به شمار
مي رفت
تالار: اين
عنصر عموماً
فضائي بود با
تزئينات
بسيار زيبا و
پركار كه در
كنار اتاق
هاي ساده
زندگي در
خانه هاي
سنتي كاملاً
مشهود بود.
تالار با
گچبري،
آئينه كاري،
نقاشي روي
گچ، مقرنس و
با نقاشي روي
چوب تزئين مي
شدند. جبهه رو
به حياط
تالار با
ارسي هاي 5 دري
يا 7 دري به
حياط خانه
مربوط مي
شدند. تالار
براي
پذيرايي از
مهمانان
محترم و
مخصوص مورد
استفاده
قرار مي گرفت.
نشيمن:
نشيمن،‌
اتاق هائي
بود كه از
تالار اهميت
كمتري
داشتند و از
اتاق هاي
ساده مهمتر
بودند
نشيمن، محل
تجمع افراد
خانواده
ومهمانهاي
بسيار نزديك
به حساب مي
آمد اين
عناصر از نظر
تزئينات
بسيار ساده
بودند.
آشپزخانه:
معمولاً
مربع يا
مستطيل است .
نزديك آب
انبار و چاه
آب قرار دارد.
در درون
آشپزخانه ،
محلي براي
پخت و پز ،
ذخيره ي چوب و
تنور پخت نان
و در درون
ديوار آن
تاقچه اي
براي قرار
دادن ابزار
آشپزي و غذل
تعبيه شده
است
. آبريزگاه
(توالت) و
حمام: در سطح
پايين تري
قرار مي
گرفتند: نخست
به دليل
سهولت در
استفاده از
آب و زهكشي آن
؛ دوم گرماي
آن.. حمام به
دو بخش تقسيم
مي شد: يكي
براي تعويض
لباس (سر بينه)
و ديگري براي
شست وشو (گرم
خانه)
جهت خانه ها :‌
جهت خانه
تابع زاويه ي
نور خورشيد و
قبله است . هر
وجه خانه
براي فصل
خاصي از سال
مناسب بود و
عناصري
مانند تالار
، بادگير،
پنج در ع سه
دري و ارسي در
شمار راه حل
ها بودند. در
اكثر قريب به
اتفاق خانه
هاي سنتي،
محور اصلي
بنا، محور
شمالي جنوبي
بودند و
بهترين
موقعيت را
براي گرفتن
نور خورشيد
داشتند تا در
روزهاي گرم
تابستان از
سايه و در
زمستان از
گرماي
خورشيد
برخوردار
باشد ؛
فضاهاي اصلي
زندگي نيز در
دو سمت شمالي
و جنوب ساخته
مي شدند و
فضاهائي كه
اهميت كمتري
داشتند،‌ به
خصوص فضاهاي
خدماتي در دو
سمت شرق و غرب
ساخته مي
شدند